Łubieński Michał Tomasz (1896–1967), dyplomata. Ur. 3 IV w Kijowie, był synem Michała Pawła, ziemianina, przemysłowca, i Władysławy z Wierzbickich, bratankiem Rogera (zob.). Uczył się w niemieckim reformowanym liceum w Petersburgu; należał w latach szkolnych do uczniowskiego koła samokształceniowego. Ukończył następnie wydział prawny na uniwersytecie moskiewskim i szkołę artylerii w Petersburgu. Przed pierwszą wojną światową brał udział w tajnych organizacjach niepodległościowych («Pet» i «Zet»). W l. 1916–7 służył w armii rosyjskiej. Pracę w dyplomacji rozpoczął już w r. 1918 jako sekretarz Aleksandra Lednickiego w Przedstawicielstwie Rady Regencyjnej w Moskwie. W lutym 1920 wstąpił do Min. Spraw Zagranicznych (MSZ) w Warszawie. W t. r. służył w wojsku polskim w stopniu porucznika artylerii konnej. We wrześniu 1921 został wysłany do Charkowa jako sekretarz poselstwa II kl. Skierowany od listopada 1922 do centrali MSZ, pracował w wydziale wschodnim, którego naczelnikiem był wówczas J. Łukasiewicz. Przeniesiony w październiku 1924 do poselstwa w Sofii, kierował tam wydziałem konsularnym. Z dn. 1 X 1926 przeszedł do poselstwa w Rydze, gdzie stanowisko posła objął jego były szef Łukasiewicz; w lutym 1928 awansował na sekretarza poselstwa I kl. W końcu października 1929 Ł. wrócił do centrali do wydziału wschodniego, otrzymując równocześnie nominację na radcę ministerialnego. W r. 1932 został kierownikiem referatu gdańskiego w wydziale ustrojów (później organizacji) międzynarodowych, a nadto w r. 1933 zastępcą naczelnika wydziału.
W dn. 15 IV 1935 został Ł. mianowany dyrektorem gabinetu ministra spraw zagranicznych i pełnił tę funkcję aż do września 1939. W tych latach był Ł. jednym z najbliższych współpracowników Józefa Becka i pozostawał w stałym i bezpośrednim z nim kontakcie. W ostatnim okresie poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej Beck powierzył mu kilka ważniejszych funkcji dyplomatycznych. Z początkiem września 1938 był w Genewie w związku ze sprawą czechosłowacką. W październiku t. r. Ł. udał się do Budapesztu z misją nakłonienia Węgier do zajęcia Ukrainy Zakarpackiej. W styczniu 1939 przedstawił ambasadorowi niemieckiemu w Polsce H. Moltkemu propozycję kompromisowego rozwiązania sprawy Gdańska, a mianowicie utworzenie z tego terytorium kondominium polsko-niemieckiego z zagwarantowaniem praw polskich (problem ten Ł. omówił bliżej we fragmentach swoich wspomnień ogłoszonych pt. Ostatnie negocjacje w sprawie Gdańska w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” 1953 nr z 3 XII). W maju t. r. pojechał do Berlina, aby zaproponować H. Göringowi inny kompromis odnośnie do Gdańska (plebiscyt), lecz do spotkania nie doszło. We wrześniu 1939 Ł., ewakuowany wraz z MSZ, znalazł się w Rumunii. Po podpisaniu deklaracji zgłoszenia się do czynnej służby wojskowej w niedługim czasie wyjechał do Francji. Tam, jako bliski współpracownik Becka, miał początkowo trudności z przyjęciem do wojska i nawet był przez pewien czas umieszczony w obozie odosobnienia w Cerizay. W czerwcu 1940 wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie następnie służył w lotnictwie (RAF) jako oficer łącznikowy i tłumacz przy dowództwie «Skrzydła». Po zakończeniu działań wojennych odkomenderowany do Dowództwa Polskich Sił Lotniczych do Londynu, w końcowym okresie pełnił funkcje sekretarza angielsko-polskiej komisji likwidacyjnej. Po demobilizacji pracował aż do śmierci jako instruktor języków obcych dla wojskowego personelu brytyjskiego. Był autorem wstępu do pamiętników Becka („Dernier rapport”, Paris 1951), współpracował też z „Zeszytami Historycznymi” (Paryż 1966, 1967). Zmarł w Londynie 7 VI 1967. Miał liczne odznaczenia krajowe i zagraniczne, m. in. Order Polonia Restituta III i V kl., bułgarski Order Narodowej Zasługi IV kl., łotewski Trzech Gwiazd II i IV kl., finlandzki Białej Róży, jugosłowiański, rumuński i in.
Z małżeństwa, zawartego 29 I 1924 z Heleną z Krasickich, pozostawił syna Tomasza, który w czasie drugiej wojny światowej służył w Polskiej Marynarce Wojennej.
W. Ilustr. Enc. Gutenberga, XXI (t. uzupełniający); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Who’s who in Central East Europe 1935/36, Zurich 1937; Boniecki; Borkowski J. Dunin, Almanach błękitny, W. 1908; Uruski; – [Cienciała] Cienciała A. M., Poland and the Western Powers 1938–1939, London–Toronto 1968; Roos H., Polen und Europa, Tübingen 1957; – Comnène N. P., Preludi del grande dramma, Roma 1947 s. 96–7; Diariusz i Teki Jana Szembeka (1935–1945), Oprac. T. Komarnicki, J. Zarański (t. IV), London 1964–72 I–IV; Lednicki W., Pamiętniki, Londyn 1963–7 I–II; Lipski J., Diplomat in Berlin 1933–1939, Ed. by W. Jędrzejewicz, New York–London 1968; Morawski K., Wspólna droga, Paris 1963 s. 88–9; Schimitzek S., Na krawędzi Europy, W. 1970; Starzeński P., Ostatni polscy rycerze, Londyn 1968 s. 13, 17, 28, 38, 52, 85, 86; tenże, Trzy lata z Beckiem, Londyn 1971 s. 32, 52–4, 73, 74, 76, 77, 88, 112, 122, 125, 135, 138, 147, 148, 151, 169, 174, 229, 235, 247, 248, 250, 255–8, 265, 266, 283–6; Zabiełło S., Na posterunku we Francji, W 1967; – „Roczn. Służby Zagran.” 1932–8; „Tyg. Powsz.” 1967 nr 28 s. 5, nr 34 s. 2; – Informacje żony Heleny Łubieńskiej.
Alina Szklarska-Lohmannowa